Hoenwaard.

II. Administratie van de Hoenwaard

N.B. Bij oorkonde van 19 januari 1401 (inv. no. 30 blz. 33 en inv. no. 44 fol. 1,42?) gaf Hertog Willem van Gulik de magistraat toestemming om ten behoeve van de burgers binnen de muren de Hoenwaard als gemene weide te gebruiken. Het recht hiertoe was verbonden aan het volle burgerrecht (de helft van het daarvoor te betalen bedrag wasvoor de weidemeester) en aan het huis en erf dat men binnen de stad bewoonde. Het recht werd uitgedrukt in "scharen", waarvan er één of meer op elk huis en erf rustte. De scharen mochten verhuurd worden, maar alleen aan medeburgers. Er werd elk jaar in het voorjaar ingeschaard. Anders dan bij de andere stadsdomeinen hadden de gemene burgers dus als zodanig een gebruiksrecht op en daardoor een groter belang bij de Hoenwaard. Het is dan ook zeer wel mogelijk dat de instelling van de gezworen gemeente in ditzelfde jaar (zie algemene noot bij dit archief) hiermee samenhangt, al blijkt dit voorlopig niet uit de stukken. Het beheer berustte n.l. bij de magistraat, die uit zijn midden twee weidemeesters benoemde. Na 1552 evenwel werd deze administratie een specifieke zaak van de gezworen gemeente (zie de algemene noten onder V en onder dit archief), zo zelfs, dat na derzelver opheffing een "Commissie tot directie van de Homoet" moest worden ingesteld. Ook na de omwenteling in 1795 werd na korte tijd op verzoek van de burgerij weer voorlopig een vervangend lichaam voor gezworen gemeente ingesteld onder de naam "Comité ter directie van de Homoet en ter controle op de magistraat". Een en ander en vooral deze duidelijke tweeledigheid van functie, lijkt voldoende grond op te leveren om de archivalia van de Hoenwaard afzonderlijk onder het archief van de gezworen gemeente te beschrijven. Naast de naam "Hoenweerd" komt al in de 15e eeuw de afgesleten vorm "Homert" voor. In de loop van de 17e eeuw komt onder de gegoeden de naam "Homoet" in gebruik.

In 1401 was ridder VAN HOMOET plaatsvervanger stadhouder van de Hertog Willem VAN GULIK.